عرفیه عامهعرفیه عامه یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای قضیه موجهه بسیطه دالّ بر دوام محمول برای موضوع تا هنگام وجود وصف عنوانی موضوع است. ۱ - توضیح اصطلاحقضیه عرفیه عامه که از اقسام قضایای موجهه بسیطه است، دلالت دارد بر اینکه دوام ثبوت محمول برای موضوع، مشروط به اتصاف ذات موضوع به وصف عنوانی خود است؛ پس این قضیه از جهت اشتراط آن به دوام ذات موضوع به وصف عنوانی، شبیه مشروطه عامه است. مثال قضیه موجبه: «هر نویسنده، مادام که نویسنده است، انگشت‌های او متحرک است». در این قضیه، تحرک انگشت‌ها مشروط به دوام ذات نویسنده نیست، بلکه مشروط به دوام عمل نویسندگی برای نویسنده است. مثال قضیه سالبه: لا شیء من الکاتب بساکن الاصابع دائماً مادام کاتباً. [۱]
فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان، ص۵۵.
[۲]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۷۱.
۲ - وجه تسمیهدلیل نام‌گذاری این نوع قضیه به «عرفیه» این است که عرف از قضیه سالبه بلکه از قضیه موجبه هم در حال اطلاق، همین را می‌فهمد؛ یعنی از «کل کاتب متحرک الاصابع» عموم مردم چنین می‌فهمند که این حکم برای موضوع مادامی ثابت است که در حال نوشتن باشد و دلیل نام‌گذاری آن به «عامه» این است که از عرفیه خاصه (که از اقسام قضایای موجهه مرکبه است) عام‌تر است. در متون منطقی (به زبان عربی) به دو قضیه مشروطه عامه و عرفیه عامه، «عامتان» (دو قضیه عامه) اطلاق می‌شود. [۶]
شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق)، ص۸۴.
۳ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • شیرازی، قطب‌الدین، درة التاج (منطق). • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. • فرصت شیرازی، میرزا محمد، اشکال المیزان. • حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • مظفر، محمدرضا، المنطق. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. • مشکوةالدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «عرفیه عامه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۳/۱. |